Ustawy podatkowe, które normują wybrane podatki określają w jakich sytuacjach i kiedy powstaje obowiązek podatkowy. Znaczy to, że powstanie on w sytuacjach wykazanych w prawie, niezależnie od woli podlegających mu podmiotów lub osób. Wymieniony obowiązek ma osobisty charakter, a co za tym idzie podatnik nie będzie się mógł od niego uwolnić na przykład dzięki zawarciu umowy z osobą trzecią, w celu przejęcia jego obowiązku podatkowego. Nawet jeśli ciężar ekonomiczny podatku poniosłaby faktycznie osoba trzecia, obowiązek podatkowy będzie dotyczył tego podmiotu, który wskazano w ustawie o podatku.

Przykładowo obowiązek podatkowy od darowizn i spadków powstaje:

• podczas nabycia w drodze zapisu lub dalszego zapisu – od daty ogłoszenia testamentu
• podczas nabycia na drodze dziedziczenia – w momencie otrzymania spadku
• podczas nabycia tytułem zachowku – w momencie zaspokojenia roszczenia, albo też jego części
• podczas nabycia z polecenia testamentu – w momencie wykonania tegoż polecenia